Sigorta Prim Teşviklerinden İşverenin Geriye Doğru Yararlanması
Teşvik uygulamalarından çeşitli sebeplerle yararlanamayan ya da hatalı teşviklerden yararlanan işverenler geriye dönük olarak teşvik uygulamalarından yararlanmak istemekteyse de; ilave istihdam artışı sağlanmaksızın ya da uygulanan teşvikin getiriliş amacına aykırı olarak sadece daha kapsamlı ve maddi getirisi yüksek olan teşvik uygulamalarından yararlanma amacıyla hareket eden işverenlere, 18.03.2015 tarihli Sigorta Prim Teşviklerinden Geriye Yönelik Yararlanma Talepleri Konulu 2015/10 Sayılı Genelge ile ciddi sınırlamalar getirilmiştir.
Bu genelgenin yayımlanmasından önce; Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığınca 12.10.2010 tarih ve 27579 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinin Sonradan Verilmesi başlıklı 103. Maddesinin dördüncü fıkrasında düzenlenen “Daha önce Kuruma belge türü veya kanun numarası hatalı seçilerek verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerine ilişkin düzeltme amaçlı olarak yasal süresi dışında verilen aylık prim ve hizmet belgeleri, düzeltme ile fiili hizmet süresi zammı kazandırma hali hariç, belgede kayıtlı sigortalılar ve bu sigortalıların prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazanç tutarının aynı olması kaydıyla, ayrıca incelemeye gerek kalmaksızın işleme alınır. Bu nitelikte verilen aylık prim ve hizmet belgelerine idarî para cezası uygulanmaz…” hükmüne göre; SGK’ya işveren tarafından yasal süre içinde aylık prim hizmet bildirgelerinde yararlanılmak istenen teşviklerin kanun numaralarının seçilerek verilmesi, yine sadece kanunun numarası değiştirilmek suretiyle ek/iptal bildirgesi düzenlenerek hali hazırda yararlanılan teşvikten farklı bir teşvik uygulamasından yararlanılmasında bir sorun bulunmamaktaydı. Böylece işverenler 18.03.2015 tarihinden önce herhangi bir sigorta prim teşvikinden yararlandıktan sonra geriye dönük olarak başka bir sigorta prim teşvikinden yararlanabilmekteydiler.
Bu genelgenin yayımlanmasından sonra ise; herhangi Bir Sigorta Primi Teşvikinden Yararlandıktan Sonra, Geriye Yönelik Başka Bir Sigorta Primi Teşvikinden Yararlanma Talepleri Hakkında Yapılacak İşlemler Başlıklı İkinci Bölümünde “Sigorta primi teşviklerine ilişkin yasal düzenlemelerde yer alan usul ve esasların belirlenmesine ilişkin hükümler dikkate alınarak ilgili bakanlık ve kuruluşların görüşleri alınmak suretiyle konu yeniden değerlendirilmiş olup, bundan böyle aylık prim ve hizmet belgelerini tercih edilen sigorta primi teşvikine ilişkin kanun numarası seçmek suretiyle düzenleyip teşvikten yararlanıldıktan sonra, sigorta primi teşvikinin değiştirilmesi yönündeki talepler işleme alınmayacaktır.” hükmü getirilmiştir. Bu hükme göre mevcut durumda yararlanılan teşviklerden ek/iptal aylık prim hizmet verilmesi suretiyle vazgeçip geriye dönük olarak başkaca bir teşvikten yararlanma imkânı kalmamıştır.
Yine aynı genelgenin diğer hususlar başlıklı dördüncü bölümünde ise “Bu genelge hükümleri yayımı tarihi itibariyle yürürlüğe girer. Bu genelgenin yayımı tarihinden önce SGK İl Müdürlüklerine / SGK Merkezlerine yapılan teşvik değişiklik talepleri hakkında bu genelge hükümleri uygulanmaz.” hükmüyle genelgeden önceki başvurularda genelgeden önceki yasal düzenleme aynen korunmuştur.
Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı
Vergi Kanunları İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısıyla; istihdamı artırmaya yönelik yeni istihdam teşviklerinin hayat geçirilmesi, sigorta primlerinden geriye dönük olarak yararlanmada ortaya çıkan belirsizlik ve mağduriyetlerin çözüme kavuşturulması, mevzuat boşluklarından yararlanarak teşvik uygulamalarında amacı dışında faydalanmanın önlenmesi, çeşitli nedenlerle teşvik uygulamalarından yararlanamamış işverenlerin mağduriyetleri giderilmesi hedeflenmiştir.
Tasarının Ek 17/1’nci maddesiyle; başvuru 6 aylık süre ile sınırlandırılmıştır. “Bu Kanun veya diğer kanunlarla sağlanan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanılabileceği halde yararlanılmadığı ay/dönemlerde gerekli tüm koşulların sağlanmış olması ve yararlanılmayan ayı/dönemi takip eden altı ay içerisinde Kuruma müracaat edilmesi şartlarıyla, başvuru tarihinden geriye yönelik en fazla altı aya ilişkin olmak üzere, yararlanılmamış olan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanılabilir veya yararlanılmış olan prim teşviki, destek ve indirimleri başka bir prim teşviki, destek ve indirimi ile değiştirilebilir.” hükmüne istinaden geriye dönük olarak ne kadar süreyle teşviklerden yararlanılacağı kesin olarak belirlenmiştir. Bu noktada işverenler çeşitli nedenlerle yararlanamadıkları ya da aynı sigortalı için yaralanmış oldukları teşvikten başkaca bir teşvikten yararlanmak istemeleri halinde başvuru yaptıkları tarihten geriye yönelik altı aylık süreyle bu imkândan yararlanacaklardır.
Tasarının Ek 17/2’nci maddesiyle; bir defaya mahsus 6 aylık süre sınırlaması kaldırılmıştır. “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemlere ilişkin olmak üzere tüm şartları sağladığı halde bu Kanun veya diğer kanunlarla sağlanan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanmamış işverenler ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yararlanılan prim teşviki, destek ve indirimlerin değiştirilmesine yönelik talepte bulunan işverenler tarafından en son bu maddenin yürürlük tarihini takip eden aybaşından itibaren bir ay içinde Kuruma başvurulması halinde, yararlanılmamış olan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanılabilir veya yararlanılmış olan prim teşviki, destek ve indirimleri başka bir prim teşvik, destek ve indirimi ile değiştirilebilir.” hükmene istinaden bir defaya mahsus olmak üzere kanun yayım tarihini takip eden ay başından başlamak üzere bir ay içerisinde talepte bulunacak olan işverenlerin yaralanmadıkları teşvik uygulamalarından yararlanma talepleri ile yararlandıkları teşvik uygulamalarını değiştirmek isteyenlerin bu taleplerinin süre sınırlaması uygulanmaksızın gerekli şartları sağlamaları halinde kabul edileceği düzenlenmiştir.
Bir defaya mahsus süre sınırlaması olmaksızın teşviklerden yararlanacak işverenlere iade edilecek tutarlar öncelikle işverenlerin SGK’ya olan muaccel borçlarından mahsup edilecek, borç mahsubundan sonra kalan miktarlar ise hesaplanacak kanuni faizleri ile birlikte 3 yıl içerisinde işverenlere ödenecektir. Kuruma borcu bulunmayan işverenlere ise yapılacak iadeler 6 aylık taksitler halinde ödenecektir. Daha önce bu konuda Sosyal Güvenlik Kurumuyla davalık olan işverenler için ise görülmekte olan davaları nedeniyle ayrıca bir başvuru şartı aranmayacaktır.
Tasarının Ek 17/3 ve 4’ncü maddesiyle; Ek 17/2 maddesi kapsamında talepte bulunan işverenlere iade edilecek tutar, maddenin yürürlük tarihinden önce talepte bulunanlar için maddenin yürürlük tarihini takip eden aybaşından, yürürlük tarihinden sonra talepte bulunanlar için ise, talep tarihini takip eden aybaşından itibaren kanuni faiz esas alınmak suretiyle hesaplanarak bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak üç yıl içinde ödeneceği hükmü getirilmiştir. Ödeme, öncelikle 88/14 ve 16 fıkralarına muaccel hale gelmiş prim ve her türlü borçlardan, sonrasında ise ilgili kanunlar uyarınca yapılandırma veya taksitlendirme de dâhil olmak üzere müeccel haldeki prim ve her türlü borçlarından mahsup yoluyla gerçekleştirilir. Ancak, üç yıl sonunda ilgili kanunları gereği yapılandırılma veya taksitlendirilme sebebiyle vadesi gelmemiş taksit ödemelerinden peşinen mahsup edileceği, kuruma borcu bulunmayan işverenlere altı ayda bir eşit taksitlerle iade yapılacağı belirtilmiştir.
Görülmekte olan davalarda ayrıca bir başvuru şartı aranmaksızın, dava öncesi yapılan idari başvuru tarihinden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte hesaplanacak tutar Ek 17/3 madde hükümlerine göre mahsup veya iade edilir. Mahkemelerce, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış davalarda davanın konusuz kalması sebebiyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilir. Yargılama giderleri idare üzerinde bırakılır ve vekâlet ücretinin dörtte birine hükmedilir. Ayrıca, ilk derece mahkemelerince verilen kararlar hakkında Sosyal Güvenlik Kurumunca kanun yollarına başvurulmaz ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan kanun yolu başvurularından vazgeçilmiş sayılır.
Ancak sigorta prim uygulamalarında geriye dönük yaralanma noktasında süre sınırı olmaksızın bu haktan yararlanmak isteyen işverenlerin söz konusu maddenin yayım tarihini takip eden ay başından itibaren bir aylık süreye dikkat etmeleri gerekmektedir. Söz konusu sürenin kısıtlı olması sebebiyle işverenlerin ivedilikle teşvik analizlerini doğru bir şekilde yaptırıp bu haktan yararlanmaları için SGK’ya başvuru yapmaları gerekmektedir.
Av. Yasemin BAL